İddia ərizələrinin yazılması və məhkəməyə təqdim edilməsi üçün elektron müraciət

Tez-tez verilən suallar

İddia ərizəsi nədir?

İddia ərizəsi – şəxsin hüququnun və ya qanuni maraqlarının pozulduğu, mübahisəli məsələnin həll edilməsi üçün məhkəməyə ünvanladığı yazılı müraciətdir. İddia ərizəsi yalnız məhkəmələr tərəfindən qəbul olunur və mülki, əmək, ailə, əmlak və digər hüquqi mübahisələrin həlli üçün istifadə edilir.

İddia ərizəsi necə yazılır?

İddia ərizəsi mütləq yazılı formada hazırlanmalı və Mülki Prosessual Məcəllədə nəzərdə tutulan tələblərə uyğun tərtib edilməlidir. Ərizədə iddiaçının adı, soyadı, ünvanı, cavabdehin məlumatları, mübahisənin mövzusu, faktlar və hüquqi əsaslar dəqiq göstərilməlidir. Həmçinin iddianı təsdiq edən sənədlərin surətləri də ərizəyə əlavə edilməlidir.

İddia ərizəsi hansı məhkəməyə təqdim olunur?

İddia ərizəsi mübahisənin xarakterindən və tərəflərin ünvanlarından asılı olaraq aidiyyəti üzrə məhkəməyə təqdim olunur. Əgər mülki mübahisədirsə (məsələn, borc, müqavilə, əmlak bölgüsü), iddia ərizəsi cavabdehin yaşayış və ya qeydiyyat ünvanı üzrə rayon və ya şəhər məhkəməsinə verilir. Əmək, ailə, daşınmaz əmlak və digər mübahisələr də, adətən, ümumi yurisdiksiyalı məhkəmələrdə həll olunur.

İqtisadi fəaliyyətlə bağlı mübahisələr isə yalnız ixtisaslaşmış Kommersiya məhkəmələrinə, inzibati orqanların qərar və hərəkətlərindən şikayətlər isə İnzibati məhkəmələrə təqdim edilir. Beləliklə, iddia ərizəsinin hansı məhkəməyə ünvanlanacağı mübahisənin mahiyyətindən, tərəflərin ünvanlarından və hüquqi statusundan asılıdır.

İddia ərizəsi qəbul edilmədikdə nə etmək lazımdır?

Əgər iddia ərizəsi Mülki Prosessual Məcəllənin formaya dair tələblərinə uyğun olmadığı üçün məhkəmə tərəfindən qəbul edilmirsə və ya geri qaytarılırsa, ilk növbədə məhkəmə qərarında göstərilən xəta və çatışmazlıqların nə olduğu dəqiq qeyd edilir. Həmin çatışmazlıqlar aradan qaldırılandan sonra iddia ərizəsini yenidən tərtib edib təqdim etmək lazımdır. Əlavə olaraq, hüquqi yardım almaq faydalıdır ki, gələcəkdə ərizənin rədd olunma ehtimalı azalsın.

İddia müddəti nədir?

İddia müddəti – şəxsin pozulmuş hüququnun müdafiəsi üçün məhkəməyə müraciət edə biləcəyi qanunla müəyyən olunmuş vaxtdır. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əsasən, ümumi iddia müddəti 10 il təşkil edir. Bu o deməkdir ki, hüququ pozulan şəxs həmin pozuntu baş verdiyi gündən və ya bundan xəbərdar olduğu gündən etibarən 10 il ərzində məhkəməyə iddia ərizəsi təqdim edə bilər.

Eyni zamanda bəzi hallarda xüsusi iddia müddətləri nəzərdə tutulur. Məsələn, əmək mübahisələri, daşınmaz əmlakla bağlı tələblər və ya sığorta münasibətləri üzrə daha qısa və ya daha uzun iddia müddətləri tətbiq oluna bilər. İddia müddəti bitdikdə, məhkəmə iddianı təmin etmir, lakin qanunla bəzi hallarda iddia müddətinin bərpası da mümkündür.

İddia ərizəsi üzrə dövlət rüsumu nə qədərdir?

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən, iddia ərizəsinin məhkəməyə təqdim olunması dövlət rüsumunun ödənilməsini tələb edir. Dövlət rüsumunun məbləği iddianın xarakterindən, predmetindən və tələb olunan məbləğdən asılı olaraq hesablanır və “Dövlət rüsumu haqqında” Qanunla müəyyən edilir. Məsələn, pul tələbi ilə bağlı iddialarda rüsum iddianın qiymətindən faiz nisbətində, qeyri-maddi tələblərdə isə sabit məbləğ formasında tətbiq olunur. Rüsum ödənilmədən iddia ərizəsi məhkəmə tərəfindən icraata qəbul edilmir.

“Dövlət rüsumu haqqında” A.R-nın Qanununa 09 iyul 2021-ci il tarixdə edilən dəyişikliklərə əsasən məhkəməyə iddia, digər ərizə və ya şikayətlərin, habelə məhkəmə aktının surətinin təkrar verilməsinə görə dövlət rüsumunun dərəcələri ilə bağlı “Dövlət rüsumu haqqında” Qanunun 8-ci maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir. Eyni zamanda dövlət rüsumu tutulmalı olan hərəkətlər sistemləşdirilmiş, həmçinin qiymətləndirilən iddia ərizəsinin verilməsinə görə dövlət rüsumu diferensial qaydada müəyyən olunmuşdur. Bu dəyişikliklər 01.10 2021-ci ildən qüvvəyə minir.

İddia ərizəsinin forması necə olmalıdır?

Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsinin 149-cu maddəsinə əsasən, iddia ərizəsi yalnız yazılı formada verilir və mütləq iddiaçı və ya onun imzalamağa səlahiyyəti olan nümayəndəsi tərəfindən təsdiqlənməlidir. Ərizədə ilk olaraq məhkəmənin adı, iddiaçının və cavabdehin (eyni zamanda işdə iştirak edən digər şəxslərin) tam adı, atasının adı, ünvanı, əlaqə vasitələri və şəxsiyyətini müəyyənləşdirən digər məlumatlar qeyd olunmalıdır. Əgər tərəf hüquqi şəxsdirsə, onun tam adı və hüquqi ünvanı göstərilməlidir.

Bundan əlavə, ərizədə iddianın predmeti və qiyməti, iddiaçının tələbləri, həmin tələblərin hansı faktlara və hüquqi əsaslara söykəndiyi, sübutlar və onların siyahısı, eləcə də bir neçə cavabdeh olduqda hər birinə qarşı yönəldilən tələblər öz əksini tapmalıdır. Məcəlləyə görə, əgər iş mediasiaya aid olan kateqoriyaya daxildirsə, ərizədə tərəflərin əvvəlcə mediasiya prosesində iştirak edib-etmədiyi barədə məlumat da qeyd edilməlidir. Ərizəyə əlavə edilən sənədlərin siyahısı və iddiaçının vəsatətləri də ərizədə göstərilməlidir.

Məcəllənin 150-ci maddəsinə əsasən, iddia ərizəsinə əlavə olunmalı sənədlərə cavabdehlərin sayı qədər surətlər, dövlət rüsumunun ödənildiyini təsdiq edən sənəd, nümayəndə vasitəsilə verilmişsə müvafiq etibarnamə, habelə iddianı əsaslandıran sübutlar daxildir. Əgər iddia elektron qaydada təqdim olunursa, bu halda müvafiq sənədlərin elektron surətləri “Elektron məhkəmə” sisteminə əlavə edilir.

Nəticə etibarilə, iddia ərizəsi qanunla müəyyən olunmuş bütün formal tələblərə cavab verməli, dəqiq, əsaslandırılmış və tam şəkildə tərtib olunmalıdır. Əks halda, məhkəmə ərizəni geri qaytarmaq səlahiyyətinə malikdir.

Qarşılıqlı iddia ərizəsi nədir?

Qarşılıqlı iddia ərizəsi – cavabdehin iddiaçıya qarşı öz tələblərini məhkəməyə təqdim etdiyi rəsmi sənəddir. Yəni, əgər bir şəxs barəsində məhkəmədə iddia qaldırılıbsa, həmin şəxs də cavab olaraq iddiaçıya qarşı hüquqi tələblər irəli sürə bilər.

Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsinə görə, qarşılıqlı iddia yalnız əsas iddia ilə bağlı olduqda və ya onunla birgə baxılması daha məqsədəuyğun sayıldıqda məhkəmə tərəfindən qəbul edilir. Qarşılıqlı iddia ərizəsi eyni qaydada – yazılı formada verilməli, qanunun tələb etdiyi bütün məlumat və sənədləri əhatə etməlidir.

Bu institut cavabdehə hüquqlarını müdafiə etmək və eyni zamanda iddiaçıya qarşı mövqeyini gücləndirmək imkanı yaradır.

“Biz Azərbaycanın məhkəmə sistemini tamamilə müasir səviyyəyə qaldırdıq və demokratik prinsiplər əsasında yaratdıq. Bütün hakimlər test üsulu ilə imtahandan, yarışdan keçdilər və kim qalib gəldi, o da hakim təyin olundu”.

- Heydər Əliyev (Azərbaycan xalqının ümummilli lideri)

MƏHKƏMƏLƏR

Azərbaycan üzrə bütün məhkəmələrin yerləşdiyi ünvanları, səlahiyyətlərini və fəaliyyət sahələrini burada tapa bilərsiniz.

HAKİMLƏR

Bütün məhkəmələr üzrə fəaliyyət göstərən hakimlərin tam siyahısına baxa və onlar haqqında ətraflı məlumat əldə edə bilərsiniz.

İddia ərizəsi nümunələri